Μικροεπιθέσεις: Η Κρυφή Τοξικότητα στο Εργασιακό Περιβάλλον
Είναι απλώς ένα αστείο ή μικροεπίθεση;
«Κάνεις καλή δουλειά για γυναίκα», «Έχεις καλή προφορά αν και ξένος», «Έχω φίλο που είναι γκέι, άρα μπορώ να κάνω αστεία σχόλια».
Αθώα χιουμοριστικά σχόλια ή κάτι περισσότερο;
Πόσες φορές έχεις ακούσει — ή ακόμη και πει — παρόμοιες φράσεις; Πόσες φορές ήσουν μάρτυρας τέτοιων συμπεριφορών προς συναδέλφους σου; Αυτές οι καθημερινές εκφράσεις, όσο “αθώες” κι αν φαίνονται, αποτελούν μικροεπιθέσεις – και ο αντίκτυπός τους μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρός απ’ όσο νομίζουμε.
Τι Είναι οι Μικροεπιθέσεις;
Οι μικροεπιθέσεις (microaggressions) είναι λεπτές, συχνά ασυνείδητες συμπεριφορές ή σχόλια που βασίζονται σε προκαταλήψεις και στερεότυπα απέναντι σε περιθωριοποιημένες ομάδες.
Δεν είναι επιθέσεις με την προφανή έννοια της βίας ή της επιθετικότητας – είναι μικρές, καθημερινές πράξεις ή λόγια που περνούν απαρατήρητα, αλλά δημιουργούν αίσθημα απόρριψης, μειονεξίας ή περιθωριοποίησης.
Παράδειγμα: Μικροεπίθεση μπορεί να είναι ακόμα και η επαναλαμβανόμενη αγνόηση ενός εργαζομένου σε συναντήσεις ή η διακοπή του κάθε φορά που προσπαθεί να εκφραστεί.
Αυτές οι συμπεριφορές, ενώ μπορεί να φαίνονται ακίνδυνες, σταδιακά υποσκάπτουν την αυτοπεποίθηση και το αίσθημα ισότητας στο εργασιακό περιβάλλον.
Γιατί Είναι Τόσο Σημαντικό να τις Αναγνωρίζουμε;
Το πρόβλημα με τις μικροεπιθέσεις είναι ότι συχνά καλύπτονται πίσω από το χιούμορ ή τη “φιλικότητα”, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζονται άμεσα – ούτε από το άτομο που τις δέχεται, ούτε από τους γύρω του.
Έρευνες δείχνουν πως, όσο “μικρές” κι αν φαίνονται, οι επιπτώσεις τους είναι σημαντικές: μειώνουν την απόδοση, αυξάνουν το άγχος και εντείνουν την αποξένωση. Σε πολλές περιπτώσεις επηρεάζουν σοβαρά την ψυχική υγεία των εργαζομένων.
Δημιουργούν αίσθημα ντροπής ή αμφιβολίας για την εγκυρότητα των συναισθημάτων – και η σιωπή, σε αυτές τις περιπτώσεις, ενισχύει το πρόβλημα.
Οι συνέπειες για τον εργαζόμενο και την ομάδα
Το αποτέλεσμα; Εργαζόμενοι που δεν αποδίδουν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Άτομα που νιώθουν πως δεν ανήκουν στην ομάδα. Αυξημένα επίπεδα άγχους, πίεσης, ακόμη και συμπτώματα κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Και τελικά, παραιτήσεις από τοξικά περιβάλλοντα.
Οι επιπτώσεις επεκτείνονται και στον ίδιο τον οργανισμό: μείωση παραγωγικότητας, απώλεια ταλέντων και πλήγμα στην εταιρική κουλτούρα.
Μια κουλτούρα στην οποία δε χωρά η συμπερίληψη, δεν μπορεί να είναι πραγματικά βιώσιμη.
Τι μπορείς να κάνεις;
Ο σεβασμός, η συμπερίληψη και ένα εργασιακό περιβάλλον χωρίς διακρίσεις δεν είναι πολυτέλεια – είναι αναγκαιότητα. Όταν κυριαρχούν οι μικροεπιθέσεις, αυτά τα θεμέλια καταρρέουν.
Κανένας δεν πρέπει να σε κάνει να πιστεύεις το αντίθετο.
Είναι ευθύνη τόσο των οργανισμών όσο και των ανώτερων στελεχών να εντοπίζουν, να αντιμετωπίζουν και να εκπαιδεύουν όλους τους εργαζόμενους σε ζητήματα μικροεπιθέσεων.
Αντίστοιχα, κάθε εργαζόμενος οφείλει να τις αναγνωρίζει, να μην τις αποδέχεται και — ακόμη πιο σημαντικό — να μην τις αναπαράγει.
Δεν είναι υπερβολή – είναι δικαίωμα
Είναι σημαντικό να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας και τους γύρω μας, να παρατηρούμε τις λέξεις και τις πράξεις μας και να θυμόμαστε:
Αυτές οι “αθώες” συμπεριφορές δεν είναι αθώες.
Δεν χρειάζεται να τις προσπερνάμε.
Και ναι, έχουμε το δικαίωμα να μιλάμε γι’ αυτές.
Από τη θεωρία στην πράξη: Μια πρωτοβουλία για την αλλαγή
Η ανάγκη για ασφαλείς και χωρίς αποκλεισμούς χώροι εργασίας δεν είναι θεωρητική. Είναι επιτακτική.
Γι’ αυτό και η οργάνωση Women Do Business, ως φορέας υλοποίησης με εταίρο το Σωματείο Μ.Κ.Ο. Γυναικών «ΊΡΙΔΑ», ανακοινώνει την έναρξη του έργου SAFE Workplaces (Ασφαλείς Χώροι Εργασίας), το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος PREVENT.
Το έργο SAFE Workplaces στοχεύει στην πρόληψη και καταπολέμηση κάθε μορφής έμφυλης βίας στον χώρο εργασίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εκπαίδευση στελεχών ανθρώπινου δυναμικού (HR) και διοικητικών υπαλλήλων, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν, να αντιμετωπίζουν και να προλαμβάνουν περιστατικά έμφυλης βίας.
Η γνώση και η εκπαίδευση είναι η πιο δυνατή μας άμυνα απέναντι στην τοξικότητα και τις μικροεπιθέσεις στο εργασιακό περιβάλλον.
Μέσα από δράσεις ευαισθητοποίησης και ενδυνάμωσης, το έργο φιλοδοξεί να δημιουργήσει κουλτούρα σεβασμού και συμπερίληψης. Ένα εργασιακό περιβάλλον που δεν είναι απλώς παραγωγικό, αλλά και ασφαλές για όλους.
Δεν είναι απλώς λέξεις. Είναι εμπειρίες.
Οι μικροεπιθέσεις μπορεί να φαίνονται ασήμαντες, όμως οι συνέπειές τους είναι βαθιές και διαρκείς. Αφορούν όλους μας — και για να αλλάξει η κουλτούρα στους χώρους εργασίας, χρειάζεται εγρήγορση, γνώση και δράση.
Ας παρατηρούμε, ας παρεμβαίνουμε και ας μη σιωπούμε.
Γιατί κάθε «μικρό» σχόλιο έχει σημασία. Και κάθε φωνή που σπάει τη σιωπή, φέρνει την αλλαγή πιο κοντά.
Αρθρογράφος & Προσαρμογή εικόνων: Θάλεια Ταγάρα MA in Global Human Resources Management
Επιμέλεια Άρθρου: Σοφία Διαλιάτση
Πρόσφατα Άρθρα
Φορέας Υλοποίησης
Εταίρος
«Το έργο SAFE Workspaces υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος PREVENT, με φορέα υλοποίησης την οργάνωση Women Do Business και εταίρο το Σωματείο Μ.Κ.Ο. Γυναικών «ΊΡΙΔΑ». Το έργο “Preventing gender-based violence and violence against children” (PREVENT) έχει ως στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας και της βίας κατά των παιδιών, μέσω της στήριξης οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών (ΟΚοιΠ) στην Ελλάδα και την Κύπρο που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους τομείς, καθώς και της ενίσχυσης των γνώσεων, των ικανοτήτων και της βιωσιμότητάς τους.Το PREVENT συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή ‘Ένωση μέσω του προγράμματος Citizens, Equality, Rights and Values (CERV), το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ με συνολικό ποσό επιχορήγησης €2,3 εκ. Συντονιστής του PREVENT είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη (Ελλάδα), σε σύμπραξη με το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ (Κύπρος).»
Με τη Συγχρηματοδότηση
«Με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι απόψεις και οι γνώμες που διατυπώνονται εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής, του Ιδρύματος Μποδοσάκη ή του Κέντρου Στήριξης ΜΚΟ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για τις εκφραζόμενες απόψεις.»