Ψυχολογική Πίεση στη Δουλειά: Η Αόρατη Φυλακή
Η ψυχολογική πίεση στη δουλειά είναι σαν μια σύγχρονη Λερναία Ύδρα: όσο προσπαθείς να κόψεις ένα “κεφάλι”, άλλα εμφανίζονται ξανά, απειλώντας όχι μόνο την επαγγελματική σου απόδοση, αλλά και την ψυχική σου υγεία, την καθημερινότητά σου, τις σχέσεις σου.
Πόσες και πόσοι από εμάς αναγνωρίζουμε την πίεση που δεχόμαστε καθημερινά στον χώρο εργασίας μας; Μια πίεση που σπάνια σταματά στην καρέκλα του γραφείου και συχνά εισχωρεί στην υπόλοιπη μέρα μας. Και πόσοι δε βρισκόμαστε διαρκώς μέσα στον κυκλώνα αυτής της πίεσης, είτε γιατί μάθαμε να λέμε «έτσι είναι η δουλειά», είτε γιατί πιστεύουμε ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή;
Ίσως όμως, αν κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά, δούμε ότι αυτή η πίεση δεν είναι απλώς μια συνέπεια των καιρών. Είναι μια αόρατη φυλακή, και το πρώτο βήμα για να απελευθερωθούμε από αυτή, είναι να τη δούμε καθαρά.
Οι Μορφές της Ψυχολογικής Πίεσης στον Εργασιακό Χώρο
1. Πίεση χρόνου και παραγωγικότητας
«Πρέπει να γίνουν τόσα πολλά σε τόσο λίγο χρόνο»: Είτε βρισκόμαστε σε θέση υπαλλήλου είτε σε θέση επιχειρηματία, το κυνήγι του χρόνου στις μέρες μας είναι αμείλικτο. Ο ανταγωνισμός μεταξύ υπαλλήλων για επαγγελματική ανέλιξη, ο ανταγωνισμός με άλλες εταιρείες που έχουν ήδη κατακτήσει μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά, ο ανταγωνισμός με νέες τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη, μας οδηγεί σε μια ατέρμονη πάλη με τον χρόνο.
Οι ρυθμοί γίνονται εξοντωτικοί, η ταχύτητα αυξάνεται, το άγχος διογκώνεται και οι στόχοι γίνονται ολοένα και πιο φιλόδοξοι, με σκοπό να εξασφαλίσουμε κι εμείς μια «θέση στον ήλιο» της αγοράς. Νιώθουμε πως όλα θα έπρεπε να έχουν ήδη γίνει. Έτσι, αναγκαζόμαστε να συμπιέζουμε τις υποχρεώσεις μας, να ξεκινάμε πιο νωρίς ή να δουλεύουμε πιο αργά, να καταργούμε τα Σαββατοκύριακα και να κυνηγάμε προθεσμίες, συχνά εις βάρος της προσωπικής μας ζωής.
Κι όμως, η συνεχής επίκληση στην “παραγωγικότητα” χωρίς όρια, δεν είναι απόδειξη αποτελεσματικότητας — είναι απόδειξη εξάντλησης.
2. Ο φόβος της οικονομικής επισφάλειας
«Πρέπει να περιορίσουμε τα έξοδα»: Όταν ακούμε ή σκεφτόμαστε μια τέτοια δήλωση, πόσες και πόσοι δεν αναλογιζόμαστε ότι αυτό συνεπάγεται μείωση μισθού ή προσωπικού κέρδους; Πόσο ήρεμοι μπορούμε να νιώσουμε όταν κρεμόμαστε διαρκώς υπό την απειλή μείωσης απολαβών ή ακόμα και της ίδιας μας της θέσης;
Κατανοούμε ότι οι καιροί είναι δύσκολοι, ότι οι εργοδότες ίσως να μην μπορούν να δώσουν αυξήσεις, ακόμα κι όταν η εμπειρία και τα προσόντα μας αναβαθμίζονται. Όμως ποιο είναι τελικά το δικό μας κίνητρο όταν, παρόλες τις ικανότητές μας, νιώθουμε οικονομικά στάσιμοι;
Ακόμα και όταν είμαστε αφεντικά του εαυτού μας, πόσο συχνά ξεχνάμε να ανταμείψουμε τον κόπο μας; Η οικονομική ανασφάλεια γίνεται έτσι ένα ακόμα “κεφάλι” πίεσης, που μας κρατά σε εγρήγορση, αλλά σπάνια μας επιτρέπει να νιώσουμε ασφαλείς ή δημιουργικοί.
3. Η αναλώσιμη αξία και η πίεση από την αγορά εργασίας
«Αν δεν θέλεις, δεν πειράζει, στοίβα είναι τα βιογραφικά αυτών που περιμένουν»: Στην εποχή του αναλώσιμου υλικού, πόσο συχνά νιώθουμε ότι η αξία μας ως εργαζόμενοι και εργαζόμενες μειώνεται στο ελάχιστο όταν δεν ανταποκρινόμαστε στις προσδοκίες της αγοράς;
Η ανασφάλεια ενισχύεται από την αίσθηση ότι η θέση μας μπορεί να αντικατασταθεί εύκολα, κάτι που προκαλεί άγχος και φόβο για το μέλλον. Οι οικογενειακές και προσωπικές μας υποχρεώσεις συνεχώς αυξάνονται και η πίεση να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί στον εργασιακό στίβο μεγαλώνει, ενώ η πιθανότητα απώλειας θέσης ή απολαβών είναι πάντα παρούσα.
Αυτή η κατάσταση εντείνει τη πίεση που αισθανόμαστε καθημερινά και οδηγεί σε συνεχείς ενδοιασμούς για το αν πράγματι είμαστε απαραίτητοι ή απλά αναλώσιμοι.
4. Η ψευδαίσθηση της "οικογενειακής σχέσης" στην εργασία
«Εμείς είμαστε σαν οικογένεια, ότι χρειαστείς, είμαι εδώ για σένα»: Σε πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το πρότυπο του εργοδότη ως πατρικής φιγούρας ή υποστηρικτικού προσώπου γίνεται συχνά εργαλείο για να εξαναγκαστούν οι εργαζόμενοι να αναλάβουν περισσότερες υποχρεώσεις χωρίς την κατάλληλη ανταμοιβή ή αναγνώριση.
Αυτή η ψευδαίσθηση της “οικογενειακής σχέσης” δημιουργεί μια πίεση, καθώς οι υπάλληλοι καλούνται να παραμελήσουν τα δικά τους όρια και ανάγκες, με την υπόσχεση ότι η εταιρεία “θα είναι δίπλα τους”. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν οι εργαζόμενοι αισθάνονται υποχρεωμένοι να εκτελούν συνεχώς νέες αρμοδιότητες χωρίς να μπορούν να εκφράσουν τις προσωπικές τους επιθυμίες για αύξηση μισθού, διατήρηση ωραρίων ή περιορισμό των υποχρεώσεών τους μόνο στις αρχικές τους αρμοδιότητες.
Αυτό το “κεφάλι” της πίεσης εντείνεται και περισσότερο, καθώς δημιουργεί μια αίσθηση υποχρέωσης, που περιορίζει την ικανότητά μας να αναζητήσουμε καλύτερες συνθήκες εργασίας αλλού, κρατώντας μας σε μία σχέση που θολώνει τα όρια μεταξύ προσωπικού και επαγγελματικού χώρου.
5. Τοξική Συμπεριφορά Συνεργατών
«Είναι περίεργος ο συνάδελφος σου ώρες-ώρες, αλλά ο καθένας έχει τα δικά του»: Πέραν του άγχους και του φόρτου εργασίας, δεν είναι λίγες οι φορές που αντιμετωπίζουμε και την τοξική συμπεριφορά κάποιων συναδέλφων. Αγένεια, υποτίμηση, νεύρα, ειρωνεία, παρενόχληση και έλλειψη σεβασμού, αποτελούν κάποιες από τις πιο συχνές μορφές ανάρμοστης συμπεριφοράς που δημιουργούν ένταση και αναστάτωση στο εργασιακό περιβάλλον. Συχνά, μάλιστα, η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη όταν η επιχείρηση δεν αναγνωρίζει ή αδιαφορεί για τέτοιες συμπεριφορές. Όταν κάποιος τολμήσει να αναφέρει το πρόβλημα σε ανώτερα στελέχη ή στον εργοδότη, πολλές φορές η υπόθεση δεν επιλύεται με ικανοποιητικό τρόπο, αφήνοντας τον εργαζόμενο να διαχειριστεί μόνος του τη δύσκολη κατάσταση.
Αυτές οι συνθήκες, αν και συχνά παραβλέπονται, είναι μία από τις πιο σοβαρές πηγές άγχους και ψυχικής εξάντλησης στον εργασιακό χώρο. Η ανεπαρκής αντίδραση των υπεύθυνων δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να επιδεινώνει την κατάσταση, καθιστώντας τη ακόμα πιο τοξική για τους εργαζόμενους.
Αναγνωρίζοντας και Αντιμετωπίζοντας την Ψυχολογική Πίεση στη Δουλειά
Η ψυχολογική πίεση στη δουλειά δεν είναι απλά κάτι που «υπάρχει» — είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας και την επαγγελματική μας εξέλιξη. Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσουμε αυτή την πίεση, αφού συχνά είναι αόρατη και ακούσια. Όπως είχε γράψει και ο Ντοστογιέφσκι, «Ο καλύτερος τρόπος για να εμποδίσεις έναν φυλακισμένο να δραπετεύσει είναι να βεβαιωθείς ότι ποτέ δεν θα μάθει ότι είναι σε φυλακή». Εάν δεν αναγνωρίσουμε την πίεση που βιώνουμε, δε θα μπορέσουμε ποτέ να τη σπάσουμε και να απελευθερωθούμε από αυτή την αόρατη φυλακή που περιορίζει την προσωπική και επαγγελματική μας ανάπτυξη. Για να μπορούμε να προχωρήσουμε, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε και να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα. Μόνο έτσι μπορούμε να βρούμε λύσεις που θα μας επιτρέψουν να βελτιώσουμε την ψυχολογική μας ευημερία και να προχωρήσουμε προς μια πιο υγιή και ισχυρή επαγγελματική πορεία.
Αρθρογράφος: Πολυξένη Παπαδοπούλου
Επιμέλεια Άρθρου: Σοφία Διαλιάτση
Προσαρμογή εικόνων: Θάλεια Ταγάρα
